Głównym beneficjentem projektu jest Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie, współbeneficjenci – to 16 Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz 7 parków narodowych. Realizacja projektu rozpoczęła się w IV kwartale 2009r., a zakończy się w II kwartale 2015r. Projekt dofinansowany jest w 80 % wydatków kwalifikowanych ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach V Priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Jest to kwota blisko 20 mln zł. Instytucją Wdrażającą, która dysponuje tymi środkami i jednocześnie nadzoruje realizację projektu jest Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych.
Głównym celem projektu jest rozwój systemu zarządzania siecią ekologiczną Natura 2000 w Polsce poprzez opracowanie 406 planów zadań ochronnych. Proces tworzenia sieci Natura 2000 jest zadaniem rozłożonym na lata, w czasie, którego poszczególne kraje, m.in. Polska są zobowiązane do podjęcia działań niezbędnych do jej ustanowienia. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Dyrektywy Siedliskowej, państwa członkowskie ustalają konieczne środki ochronne, w tym odpowiednie plany zagospodarowania dla obszarów Natura 2000. Realizacja przedmiotowego projektu od strony prawnej jest wywiązaniem się Polski ze zobowiązań wynikających z dyrektyw unijnych. Nie wywiązanie się ze zobowiązań i brak stosownych działań w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków – traktowane będzie, jako uchybienie wobec obowiązującego prawodawstwa unijnego.
Stworzone w wyniku realizacji projektu plany zadań ochronnych (PZO) wraz z dokumentacją, stworzą podstawę do wprowadzenia właściwych działań ochronnych na obszarach Natura 2000.
Ustanowione PZO, m.in.:
- zidentyfikują istniejące i potencjalne zagrożenia oraz działania niezbędne do podjęcia dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację,
- podsumują wiedzę o obszarze i jego przedmiotach ochrony,
- ustalą system monitoringu zarówno skutków wynikających z realizacji zadań ochronnych, jak i stanu ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony,
- ułatwią i podniosą jakość stosowania procedur ocenowych związanych z oddziaływaniem planowanych przedsięwzięć na środowisko,
- wskażą zmiany do dokumentów planistycznych (m.in. do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego), dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania, bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony,
- ułatwią wdrażanie programu rolnośrodowiskowego i zalesień, kontrolę stosowania tzw. zasady wzajemnej zgodności,
- wskażą konieczność wykonania planu ochrony.
Szczegółowy zakres prac koniecznych dla sporządzenia projektu planu określony jest w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 34, poz. 186, z późn. zm.).
Proces opracowania projektu planu zadań ochronnych wymaga przedyskutowania i uzgodnienia wielu szczegółów z różnymi podmiotami prowadzącymi działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których wyznaczono obszar Natura 2000. Bardzo ważne jest określenie możliwie najszerszej grupy interesariuszy obszaru, którzy od samego początku powinni uczestniczyć w procesie przygotowywania planu. W tym celu zorganizowane zostaną cykle spotkań dyskusyjnych z udziałem przedstawicieli zainteresowanych osób i podmiotów prowadzących działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których wyznaczono obszar Natura 2000. We wstępnym etapie prac utworzone zostaną Zespoły Lokalnej Współpracy, które wezmą udział w opracowywaniu projektów planów podczas spotkań dyskusyjnych. Celem spotkań dyskusyjnych będzie wypracowanie przez ich uczestników wspólnej wizji ochrony obszaru Natura 2000 – uwzględniającej zarówno obowiązek ochrony przedmiotów ochrony i wykorzystującej wiedzę naukową, jak i wykorzystującej lokalną wiedzę na temat obszaru oraz potrzeby osób i podmiotów korzystających z obszaru.
Opracowanie projektu PZO będzie dokonywane poprzez stopniowe zestawianie dokumentacji Planu w formie elektronicznej. Za pomocą publicznie dostępnego systemu teleinformatycznego możliwe będzie zapoznawanie się z kolejnymi etapami stanu prac nad projektem PZO, ze zgromadzonymi w ramach tych prac materiałami oraz projektem Planu.
W województwie podlaskim w ramach projektu planowane jest opracowanie w latach 2010-2015 planów zadań ochronnych dla 16 obszarów Natura 2000, takich jak:
- Dolina Górnej Narwi (PLB00007),
- Ostoja w Dolinie Górnej Narwi (PLH200010),
- Schrony Brzeskiego Rejonu Umocnionego (PLH200014),
- Ostoja Suwalska (PLH200003),
- Jeleniewo (PLH2200001),
- Ostoja Narwiańska (PLH200024),
- Bagno Wizna (PLB200005),
- Pojezierze Sejneńskie (PLH200007),
- Ostoja Augustowska (PLH200005),
- Dolina Górnego Nurca (PLB200004),
- Puszcza Knyszyńska (PLB200003),
- Ostoja Knyszyńska (PLH200006),
- Ostoja w Dolinie Górnego Nurca (PLH200021),
- Czerwony Bór (PLH200018),
- Dolina Górnej Rospudy (PLH200022),
- Puszcza Białowieska PLC200004.
Ochrona przyrody w ramach sieci Natura 2000, poprzez realizację zadań ochronnych i ich monitoring, zharmonizowana z rozwojem gospodarczym obszaru, ma szansę stać się istotnym elementem rozwoju, tym samym będzie bardziej akceptowana przez lokalne środowiska i ich mieszkańców. Plany zadań ochronnych z pewnością przyczynią się do właściwego zrozumienia istoty ochrony przyrody. Pozwolą traktować obszary Natura 2000 jako impuls, a nie hamulec w rozwoju gospodarczym, a co najważniejsze staną się sprawnym narzędziem do zarządzania ochroną przyrody w Polsce.
Wykaz obszarów Natura 2000 na terenie województwa podlaskiego, dla których ustanowione zostały plany zadań ochronnych dostępny jest na stronie internetowej RDOŚ pod adresem: http://bialystok.rdos.gov.pl/plany-zadan-ochronnych .