Dlaczego w trawie piszczy?

(1943 – 2007)

Była biologiem, uczoną, działaczką ochrony przyrody i popularyzatorem wiedzy o Puszczy Białowieskiej. Z Białowieżą związana była od 1971 roku; mieszkała razem z fotografikiem Lechem Wilczkiem w rozsławionej przez nich leśniczówce "Dziedzinka". W latach 2003 - 2007 kierowała Zakładem Lasów Naturalnych Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży.

Urodziła się 30 maja 1943 r. w Krakowie, w znanej artystycznej rodzinie. Była córką Jerzego, wnuczką Wojciecha i prawnuczką Juliusza Kossaków, a także siostrzenicą Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej oraz Magdaleny Samozwaniec.

Studiowała na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego (1965-1970), uzyskując tytuł magistra biologii. W 1980 r. zdobyła stopień naukowy doktora nauk leśnych, a w jedenaście lat pózniej - doktora habilitowanego nauk leśnych. W 2000 r. otrzymała tytuł naukowy profesora nauk leśnych. Po ukończeniu studiów podjęła 1 lutego 1971 r. pracę w Zakładzie Badania Ssaków PAN w Białowieży; pracowała początkowo na stanowisku asystenta (1971-1974), a następnie starszego asystenta (1974). W 1975 r. przeszła do Zakładu Lasów Naturalnych (wówczas - Zakład Ochrony Przyrody) Instytutu Badawczego Leśnictwa w Białowieży, w którym pracowała na stanowisku asystenta (1975-1980), adiunkta (1980-1993), docenta (1993-1997) i od 1997 r. - profesora. Dnia 1 stycznia 2003 r. została powołana na stanowisko kierownika Zakładu Lasów Naturalnych IBL w Białowieży. W latach 1992-1995 samodzielnie prowadziła jednoosobowy sekretariat MaB programu UNESCO GEF, pracując na rzecz spopularyzowania potrzeb ochrony bioróżnorodności Puszczy Białowieskiej. W 1995 r. z funduszy MaB urządziła i udostępniła turystom tzw. Miejsce Mocy (w oddz. 495 Puszczy Białowieskiej). Działalność naukowa S. Kossak łączyła wiele nurtów współczesnych badań przyrodniczych związanych z ochroną przyrody.

Na szczególną uwagę zasługują prace z zakresu ekologii behawioralnej ssaków łownych i chronionych bytujących w środowisku leśnym. Jej dorobek twórczy obejmuje ogółem ponad 140 oryginalnych opracowań naukowych, artykułów popularnonaukowych, niepublikowanych dokumentacji naukowych oraz 4 książki: "Opowiadania o ziołach i zwierzętach" (1995), "Wilk - zabójca zwierząt gospodarskich?" (1998), "Saga Puszczy Białowieskiej" (2001) i "Park Narodowy w Puszczy Białowieskiej" (2006). Słynęła z bezkompromisowych poglądów i działań na rzecz przyrody. Szczególne uznanie i popularność zdobyła w zakresie działalności informacyjno-edukacyjnej oraz dydaktycznej. Od kwietnia 2001 r. na antenie Polskiego Radia Białystok ukazywały się jej gawędy pt. "Dlaczego w trawie piszczy" (wyemitowano ich 1816); były one emitowane także w innych regionalnych oddziałach PR. Realizowała również filmy przyrodnicze, prezentowane i często nagradzane na ogólnopolskich i międzynarodowych przeglądach filmowych ("Motyle", "Opiekun", "Życie żaby", "Kamasutra"). Od 2002 r. sprawowała Honorowy Patronat nad kolejnymi edycjami Festiwalu Przyrody "Żubrowisko" w Białowieży. Wymyśliła unikalne na skalę światową urządzenie ostrzegające dzikie zwierzęta przed przejazdem pociągów. Była członkiem American Society of Mammals, Polskiego Towarzystwa Ekologicznego oraz Rady Naukowej Instytutu Badawczego Leśnictwa (od 1991 r.).

Pod koniec 2004 r. została przewodniczącą Rady Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego. Brała też udział w pracach pierwszej kadencji Rady Naukowo-Społecznej LKP "Puszcza Białowieska". Była członkiem Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody, Lokalnej Komisji Etycznej do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach w Białymstoku (od 2000 r.) oraz Zespołu Konsultacyjnego ds. Regionalnego Programu Operacyjnego Polityki Leśnej Państwa.

W 1999 r. została redaktorem naczelnym Wydawnictw Instytutu Badawczego Leśnictwa; była też redaktorem naczelnym czasopism "Prace IBL" i "Leśne Prace Badawcze". W 2005 r. została redaktorem naczelnym kwartalnika "Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody". Od 2002 r. prowadziła zajęcia z ekologii i ekofilozofii na Zamiejscowym Wydziale Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej.

W uznaniu zasług na polu nauki i popularyzowania ochrony przyrody w 1997 r. otrzymała Złotą Odznakę "Za Zasługi dla Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej", w 2000 r. Złoty Krzyż Zasługi, a w 2003 r. medal im. Wiktora Godlewskiego. W 2004 r. otrzymała statuetkę Radiowej Osobowości Roku, przyznawanej przez Radio Gdańsk.

Zmarła 15 marca 2007 r. w białostockim szpitalu klinicznym. Została pochowana 22 marca na cmentarzu parafialnym w Porytem k. Stawisk - miejscowości, w której ślub brali jej dziadek Wojciech Kossak i babka - Maria z Kisielnickich.

W czerwcu 2007 roku Rada Powiatu Hajnowskiego podjęła decyzję o utworzeniu Powiatowego Funduszu Stypendialnego im. prof. Simony Kossak, a w kwietniu 2008 roku Rada Miejska Białegostoku nadała imię Simony Kossak jednej z ulic na osiedlu Wygoda w Białymstoku. W 2006 roku Jej imieniem nazwany został dąb rosnący w oddziale 364 Puszczy Białowieskie - "Dąb prof.Simony Kossak" (oprac. Piotr Bajko)