Dlaczego w trawie piszczy?

Dorobek naukowy profesor Simony Kossak obejmuje ogółem ponad 150 oryginalnych opracowań, artykułów popularno-naukowych, niepublikowanych dokumentacji naukowych oraz cztery książki: "Opowiadania o ziołach i zwierzętach" (1995), "Wilk - zabójca zwierząt gospodarskich? " (1998), "Saga Puszczy Białowieskiej" (2001) i "Park Narodowy w Puszczy Białowieskiej" (2006).

"Saga Puszczy Białowieskiej" to fascynująca, bogato ilustrowana opowieść o losach puszczy od epoki lodowcowej po współczesność. Mimo, że w minionym tysiącleciu niejeden raz groziło jej unicestwienie, w cudowny nieomal sposób przeżyła do naszych czasów, a wraz z nią tysiące gatunków roślin i zwierząt, z królewskim żubrem na czele. Czy przetrwa również w XXI wieku, dzięki czemu pozostanie źródłem natchnienia kolejnych pokoleń artystów, miejscem pracy uczonych, dumą narodów polskiego i białoruskiego, skarbem Światowego Dziedzictwa Ludzkości - zależy od nas, naszej wyobraźni i wiedzy – pisała Simona Kossak. "Rzesze uczonych i miłośników przyrody od lat apelują do władz o objęcie konserwatorską ochroną całej Polskiej części Puszczy. Za wzór do naśladowania stawiają dawnych władców, którzy już od czasów Jagiełły otaczali Puszczę opieką, dzięki czemu jej przyrodnicze skarby prawie nienaruszone przetrwały do naszych czasów. To, że nie podzieliła losu innych puszcz, po których zostały tylko nazwy, wynika z jej - zda się niewyczerpalnych - sił życiowych, ze straszliwego haraczu płacowego łowcom zwierzyny i położenia geograficznego - z dala od skupisk rolniczej ludności i wielkich miast, leżąca na pograniczu krajów i narodów, ukryta wśród bagien - przetrwała. Ciężko okaleczona, ograbiona z drzew i ze zwierząt, ale we współczesnej Europie jedyna przypominająca jeszcze prapuszczę, która sześć tysięcy lat temu otulała Niż Europejski od Karpat po Bałtyk. Na naszych oczach rozgrywa się ostatni akt jej dziejów."

"Park Narodowy w Puszczy Białowieskiej" to piękny album poświęcony wieloletniej historii ochrony Puszczy, w 85 lat od powstania Białowieskiego Parku Narodowego. Znajdują się tu wspaniałe opisy majestatu Puszczy autorstwa Simony Kossak, która oddała jej swe talenty i poświęciła prawie cały dorobek naukowy. Album ten to uczta dla oczu i ducha – tak o albumie pisali recenzenci.

"Wilk - zabójca zwierząt gospodarskich?" – to poradnik do rozpoznawania przyczyn śmierci zwierząt wypasanych bez dozoru. W książce Simona Kossak zwraca uwagę, że wypas zwierząt gospodarskich zbiega się w czasie z okresem narodzin i wychowu wilczych szczeniąt. Wtedy areał łowiecki tych drapieżników znacznie się zmniejsza. Jest to bardzo trudny okres ponieważ dla dorosłych wilków nakarmienie szczeniąt staje się priorytetem. Są wtedy bardzie zdesperowane i mniej bojaźliwe Wilki w czasie odchowu młodych zwiększają swoją aktywność poszukując coraz to nowych źródeł pokarmu. Często wchodzą w konflikt z interesami człowieka. Dorosłe wilki posuwają się do zagryzania zwierząt gospodarskich a sukces w zdobyciu zwierzęcia udomowionego powoduje kolejne próby polowania.

"Opowiadania o ziołach i zwierzętach" to książka w której Simona Kossak daje wyraz wrażliwości ujawniającej się w szczególnym widzeniu świata. Fascynacja przyrodą sprawiła, że "córka, wnuczka i prawnuczka" Kossaków sięga po pióro, by ukazać rośliny i zwierzęta w ich naturalnym otoczeniu. Aparat naukowy, jakim dysponuje Autorka - jest przyrodnikiem, zajmuje się psychologią zwierząt - nie odgrodził jej od obserwowania rzeczywistych przejawów życia w przyrodzie. Laboratorium naukowym Simony Kossak jest bowiem ukryta w głębi Puszczy Białowieskiej leśniczówka-pustelnia. Tam Autorka koegzystuje na równych prawach z kunami i popielicami wyznając zasadę, iż należy żyć zgodnie z naturą swojego gatunku.

Słynęła z bezkompromisowych poglądów i działań na rzecz przyrody. Szczególne uznanie i popularność zdobyła w zakresie działalności informacyjno-edukacyjnej oraz dydaktycznej. Od kwietnia 2001 r. na antenie Polskiego Radia Białystok ukazywały się jej gawędy pt. "Dlaczego w trawie piszczy" (wyemitowano ich 1816); były one emitowane także w innych regionalnych oddziałach PR.

Realizowała również filmy przyrodnicze, prezentowane i często nagradzane na ogólnopolskich i międzynarodowych przeglądach filmowych ("Motyle", "Opiekun", "Życie żaby", "Kamasutra"). Filmy te nieodpłatnie przekazywała młodzieżowym ośrodkom edukacji ekologicznej, domom opieki społecznej i osobom prywatnym. O swoich filmach mówiła: "Filmy zaspokajają moją tęsknotę za opisywaniem cudów przyrody za pomocą obrazów. Za film "Życie żaby" otrzymała nagrody: Grand Prix na Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Amatorskich w Bełchatowie i pierwszą nagrodę Radia i Telewizji na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Przyrodniczych w Wiźnie (1999 rok). Na III Międzynarodowym Festiwalu Filmów Przyrodniczych im. Braci Wagów w Goniądzu jej film "Opiekun" uhonorowany został nagrodą "Wielkiego Słonia" ufundowaną przez przewodniczącego INFTFO (Intrnational Nature Film and Television Festival Organisations).

Od 2002 r. sprawowała Honorowy Patronat nad kolejnymi edycjami Festiwalu Przyrody "Żubrowisko" w Białowieży. Wymyśliła unikalne na skalę światową urządzenie ostrzegające dzikie zwierzęta przed przejazdem pociągów. Była członkiem American Society of Mammals, Polskiego Towarzystwa Ekologicznego oraz Rady Naukowej Instytutu Badawczego Leśnictwa (od 1991 r.).

W 1999 r. została redaktorem naczelnym Wydawnictw Instytutu Badawczego Leśnictwa; była też redaktorem naczelnym czasopism "Prace IBL" i "Leśne Prace Badawcze". W 2005 r. została redaktorem naczelnym kwartalnika "Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody". Od 2002 r. prowadziła zajęcia z ekologii i ekofilozofii na Zamiejscowym Wydziale Zarządzania Środowiskiem Politechniki Białostockiej.

W uznaniu zasług na polu nauki i popularyzowania ochrony przyrody w 1997 r. otrzymała Złotą Odznakę "Za Zasługi dla Ochrony Srodowiska i Gospodarki Wodnej", w 2000 r. Złoty Krzyż Zasługi, a w 2003 r. medal im. Wiktora Godlewskiego. W 2004 r. otrzymała statuetkę Radiowej Osobowości Roku, przyznawanej przez Radio Gdańsk.

Wybrane publikacje:

• KOSSAK S. 2003. Liczebność i struktura populacji jeleni Cervus Elaphus) L. w Leśnym Kompleksie Promocyjnym "Puszcza Białowieska" w latach 1997-2001. Prace Inst. Bad. Leśn, A, 964: 65-89.
• KOSSAK S. 1992. Foraging habits and behaviour of moose calves in virgin forests. Acta theriol., 1-2: 51-61.
• KOSSAK S. 1995. Liczebność zwierzyny w Puszczy Białowieskiej i proponowane sposoby prowadzenia gospodarki łowieckiej. Sylwan, 8: 25-41.
• KOSSAK S. 1995. The influence of biotic and abiotic factors on density and mobility of game animals in a transistory zone between the areas on the Białowieża National Park strict reserve and commercial forest of the Białowieża Forest. W; Protection of Forest Ecosystems Biodiversity of Białowieża Primeval Forest. Ed.: P PASCHALIS, K. RYKOWSKI, S. ZAJĄCZKOWSKI, Fund. Rozwój SGGW, Warsaw, 129-136.
• KOSSAK S. 1995. Opowiadania o Ziołach i Zwierzętach. Wyd. Alfa, Warszawa : 1- 373.
• KOSSAK S. 1996. Factors affecting local density and mobility of red deer (Cervus elaphus) population in protected and commercial parts of Białowieża Primeval Forest. J. Wildl.Res., 1: 76-84.
• KOSSAK S. 1998. Założenia i realizacja proekologicznego modelu łowiectwa w Puszczy Białowieskiej. Kongres Leśników Polskich. "Las-Człowiek-Przyszłość". Materiały i dokumentry, T. II, cz. 1., 494-496.
• KOSSAK S. 1998. Zachowania łowieckie wilków polujących na bydło i owce. Prace IBL., seria A, 844: 31-78.
• KOSSAK S. 1998. Wilk-zabójca zwierząt gospodarskich? Poradnik do rozpoznawania przyczyn śmierci zwierząt wypasanych bez dozoru. Wyd. AR-W A.Grzegorczyk, Warszawa: 1-40.
• KOSSAK S. 1999. Strefowe zróżnicowanie ochrony i użytkowania zwierzyny na przykładzie Biebrzańskiego Parku Narodowego i terenów z nim sąsiadujących. Chrońmy przyr. Ojcz., 1: 18-34.
• KOSSAK S. 2001. Zintegrowana metoda szacowania stanów liczebnych i struktury populacji ssaków łownych i chronionych w Puszczy Białowieskiej. Prace IBL, seria A, 2: 35 - 58.
• KOSSAK S. 2001. "Saga Puszczy Białowieskiej", (wersja ang. " The Białowieża Forest Saga") wyd. MUZA, 1: 597.
• KOSSAK S. 2005. Opracowanie, wdrożenie i weryfikacja koncepcji sygnałów dźwiękowych wstrzymujących zwierzynę przed wtargnięciem na torowisko na czas przejazdu pociągu - dokumentacja.
• KOSSAK S., BUSZKO M. 1996. Behavior of wolf (Canis lupus L.) and lynx (Lynx lynx L.) and the response of big hebivorous mammals to the presence of theese predators in the Białowieża Forest. W: Biodiversity Protection of Białowieża Primeval Forest. Selected Papers. Ed.: P.Paschalis, S.Zajączkowski, Fund. Rozwój SGGW, Warszawa: 63-76.
• BOBEK B., PERZANOWSKI K., KOSSAK S., MERTA D. 1994. The system of managing wildlife and forest in central Europe. The Forestry Chronicle, 5: 550-554.
• BREWKA A;, KOSSAK., 1992. The influence of atmospheric conditions on the mobility of roe deer (Capreolus capreolus L.) in winter. Ekol. pol. 2: 225-237.
• BUSZKO M., KOSSAK S. 1997. Zachowanie wilków i rysi oraz reakcja lękowa zwierzyny na obecność drapieżników. W: Współczesne kierunki ekologii, Ekologia behawioralna. Ed. T. PUSZKAR, L. PUSZKAR, Wyd. UMCS Lublin, 123-126.
• DZIĘCIOŁOWSKI R., KOSSAK S., WASILEWSKI M., PRZYPAŚNIAK J., WAWRZYNIAK P. 1996. Estimating numbers and structure of red deer population in the Białowieża Forest. W: Biodiversity Protection of Białowieża Primeval Forest. Selected Papers Ed.: P. Paschalis, S. Zajączkowski, Fund. Rozwój SGGW, Warsaw: 77-90.
• DZIĘCIOŁOWSKI R., KOSSAK S., WASILEWSKI M., PRZYPAŚNIAK J., WAWRZYNIAK P. 1997. Numbers and structure of the Białowieża Forest population of red deer as determined by new census technique. J. Wildl.Res. 3: 229-234.