Ochrona miejsc lęgowych bociana białego
Zadanie „Ochrona miejsc lęgowych bociana białego oraz tam bobra europejskiego” polega na zakupie i ustawieniu 15 słupów z platformami pod gniazda bociana białego z wiklinowymi wieńcami oraz zakup i montaż 15 rur z nawierconymi otworami i siatką ochronną w tamach bobrowych.
Do dnia 30 listopada została zrealizowana część zadania polegająca na ustawieniu w terenie 15 słupów z platformami pod gniazda bocianie w wiklinowymi wieńcami.
Bocian biały jest gatunkiem silnie związanym z ekosystemami półnaturalnymi i antropogenicznymi, i do niedawna uważany był za gatunek zagrożony całkowitym wyginięciem. Obecnie nastąpił wzrost populacji bociana białego pozostaje on jednak nadal na liście gatunków, które wymagają ochrony.
W 2004 roku w Polsce przeprowadzono inwentaryzację bociana białego. Liczebność populacji bociana białego w kraju oszacowano na około 50 tys. Liczbę bocianów na Podlasiu szacuje się na około 7 tys. par, co stanowi ok. 14% populacji krajowej.
Liczba młodych wyklutych w 2004 roku w skali kraju wynosiła 2,37 na parę lęgową (na Podlasiu 2,58 młodego/parę lęgową), jesienią 2004 r. Polskę opuściło ok. 120 tys. młodych bocianów, z czego około 18 tys. to młode bociany z Podlasia.
Obecnie gniazda bocianie częściej i chętniej są budowane na słupach niż na dachach czy kominach budynków. Bociany decydują się na założenie gniazda na słupie ze względu na łatwość posadowienia gniazda, dogodną wysokość, zabezpieczenie przed drapieżnikami, dobrą widoczność i stosunkowo łatwy dolot.
Lokalizacja gniazd bocianich na słupach elektrycznych jest bardzo niebezpieczna, powoduje dużą śmiertelność na skutek porażenia prądem lub zderzenia z linią energetyczną młodych bocianów uczących się latać.
Lokalizacja gniazd na dachach lub kominach budynków powoduje duże zagrożenie ponieważ gniazda często nie są dobrze przytwierdzone do podłoża i ulegają zniszczeniu.
Najlepszym sposobem na zapewnienie bocianom odpowiednich warunków lęgowych i zminimalizowania strat w lęgach spowodowanych niebezpieczną lokalizacją gniazd w bezpośrednim sąsiedztwie linii pod napięciem, jest ustawianie specjalnych „bocianich” słupów z platformą pod gniazdo w zamian za gniazda, które np. spadły z dachu lub z drzewa, albo które powodują konflikty człowiek – bocian. Przygotowanie takiego słupa do dyspozycji bocianów może zapobiec próbom budowania gniazda na słupie energetycznym.
Przez okres letni pracownicy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku przyjmowali zgłoszenia z informacją o uszkodzonych gniazdach bocianich oraz prośbami o przeniesienie gniazd bocianich zlokalizowanych na dachach domów, budynków gospodarczych lub starych spróchniałych drzewach, które stwarzają zagrożenie dla mieszkańców gniazd oraz mieszkańców gospodarstw.
Na tej podstawie została sporządzona lista miejsc, w których ustawienie słupów z platformą na gniazdo bocianie jest najpilniejsze. Przeprowadzono procedurę wyłaniania wykonawcy, który na podstawie informacji przekazanych przez Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku wykonał i ustawił słupy z platformami pod gniazda bocianie z wiklinowymi wieńcami w terenie.
Wykonanie i ustawienie piętnastu słupów z platformami pod gniazda bocianie z wiklinowymi wieńcami oraz w uzasadnionych przypadkach umieszczenie uszkodzonego gniazda na słupie z platformą zostało przeprowadzone w okresie wrzesień – listopad 2009 roku, przez Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków przy współpracy z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Białymstoku.
Słupy z platformami pod gniazda bocianie z wiklinowymi wieńcami zostały umieszczone w następujących miejscowościach: Dawidowicze (gmina Zabłudów), Grądy (gmina Knyszyn), Ciełuszki (gmina Zabłudów), Kossaki (gmina Jedwabne), Makowlany (gmina Sidra), Krzywa (gmina Suchowola), Olchówka (gmina Narewka), Andrzejki (gmina Łomża), Mońki (gmina Mońki), Łomża (gmina Łomża), Saniki (gmina Tykocin), Simuny (gmina Juchnowiec), Sutno (gmina Mielnik), Lipsk (gmina Lipsk), Skupowo (gmina Narewka).
Najczęstsze przyczyny podawane przez zarządców nieruchomości przy prośbach o przeniesienie gniazda i postawienie słupa z platformą pod gniazdo bocianie były takie, iż gniazdo jest zlokalizowane na starym budynku lub starym spróchniałym drzewie, które obciążone gniazdem bocianim mogą w każdej chwili ulec zawaleniu lub lokalizacja gniazda bocianiego na czynnych kominach.
Bardzo pocieszającym jest fakt, iż żaden z właścicieli nieruchomości nie chciał aby gniazdo bocianie zostało usunięte z jego posesji. Świadczy to o bardzo wielkim szacunku wśród ludzi dla szczególnego ptaka jakim jest bocian.
Niestety liczba zgłoszeń z prośbą o przeniesienie gniazda i ustawienie słupa z platformy pod gniazdo bocianie była znacznie większa niż zakładana w projekcie i nie wszystkie gniazda mogły zostać przeniesione.
Należy mieć nadzieję, że wszystkie ustawione słupy z platformami pod gniazda bocianie z wiklinowymi wieńcami w przyszłym roku będą miały swoich mieszkańców.
Dzięki realizacji projektu „Ochrona miejsc lęgowych bociana białego oraz tam bobra europejskiego” po przyszłorocznym sezonie lęgowym Podlasie powinno opuścić jeszcze więcej młodych par bociana białego, a gniazda bocianie będą lokalizowane na słupach z przystosowanymi do tego platformami a nie na słupach linii energetycznych.